La « bandà » que designa au còp un genre musicau, un tipe de repertòri e de formacion instrumentau. Qu’es un genre musicau passejadís en situacion hestiva e estatica a l’escadença de rencontras esportivas.
La hèsta en Gasconha
Si lo fenomèni bandà que’s caracteriza per ua per ua inspiracion ispanica, que constituís totun ua especificitat gascona puish que las bandàs n’an pas equivalent de l’auta part deus Pirenèus. Las bandàs que tenen a defenir un territòri hestiu centrat sus Aquitània e Gèrs, mès de las aliras chauchas, vertadèr hialat de lòcs difús, dont s’espandissen tanplan au Mieijorn com a la Region Parisiana.
« Banda » en castelhan que vòu díser literaument ua banda, ua tropa, e designa notadament ua societat musicau, ua orquèstra, ua armonia (« banda de musica »). En França, aqueth mot es utilizat dens lo son sens permèr de banda entà designar, au començament, un grope relativament informau, un ajòs de companhs mobiles de qui hèn musica entad ahuecar las hèstas en inspirà’s de la cultura espanhòu. Qu’es alavetz un grope de musicaires amators, de tots nivèus, de qui sònan aires populars espanhòus, gascons (Estela de la Mar…), bascos (La Pitxuri…) e mei largament, francés.
L’expression de las bandàs qu’es intimament associada a la convivéncia collectiva, a la practica hestiva, honsament ancrada dens lo país : hèstas patronaus, ferias – mot castelhan que designava autescòps la fèira, que las animacions màgers en son las corrudas landesas e/o las corridas e enlà a las rencontras de rugbí o de basquet.. « Une banda c’est un groupe musical spécial (…) derrière il y a toujours cet esprit de fête et de camaraderie » confie un musicien interrogé.
La bandà que vadó au començament de las annadas 60 (quitament si quauques gropes existissèn dijà dens las annadas 30-40 d’un biais informau e espontanèu) enter Dacs e Baiona suu modèle de formacions musicaus engatjadas per las Peñas de las Hèstas de Pampalona e dab musicaires salhits de societats musicaus o de fanfarras pre-existissentas.
Lo fenomèn que coneish desempuish quauquas annadas un ahuegament deus grans, en testimonia pr’exèmple la soa preséncia ad eveniments mondiaus tau com los Campionats deu Monde d’Atletisme a París en 2003 o la Copa deu Monde de Rugbí en França en 2007.
La creacion de bandàs novèras que’s perseguís uei e trespassa lo cadre regionau de hoguèrs situits a Dacs, a Baiona o dens lo Gèrs avant, entà tocar mei largament las regions Mieijorn-Pirenèus e Lengadòc-Rosselhon. L’airiau de las bandàs que s’espandís lavetz capvath tot Mieijorn de França e que’s difusa mei modestament de cap au Nòrd, dens aqueras regions on n’existissèn briga ua detzena d’annadas enqüèra a.
