La borrèia, queu mot que l’etimologia ne’n demòra desconeguda, es una dança que en França crueba un espaci plan beu, de las regions dau centre e tot alentorn.
Apeladas tanben “Montanhardas” o “Auvernhatas”, son de tres temps o de dos temps. Las borrèias de tres temps son pròpias a la Nauta Auvernha, au Lemosin, au Peiregòrd, au Roergue, au Gavaudan, au Naut Carcin, au Morvan, au Berrí Naut. Existavan tanben mas de faiçon plan esbrijonada, en Peitau e jursinqu’en Vivarés e en Naut Agenés. Las borrèias de dos temps se fasián subretot dins lo Borbonés, lo Lemosin, lo Nivernés, lo Charolés e lo Berrí Bas. Que sián regidas per de las mesuras ternàrias o binàrias, los desplaçaments e los moviments de las borrèias an un pas que sembla d’estre comun a tots los ranvers ente es practicada. Manca per quauquas variacions e ornamentacions (pròpias a un tau endrech o un tau dançaire), queu pas se caracteriza per tres apoents chada mesura.
En Aquitània
Per çò qu’es de l’Aquitània, las borrèias eran presentas sus dos territòris que ne’n son la periferia : lo Peiregòrd (departament de Dordonha) e lo Naut Agenés (departament d'Òlt e Garona).
Las borrèias deu sègle XXau
Si beucòp de borrèias dins tot plen de país de borrèias, entre los citats aquí-sus, conegueren l’influéncia de las contradanças e vegueren daus chamnhaments dins las formas d’origina vers de las formas emb de las « figuras » sovent de còps complexas, quò es pas lo cas per las borrèias planieras e au torn. Elas demoreren, çò sembla, mai o mens fidelas a lor primier dessenh. En tot aprofiechar dau trabalh de compilacion de danças e de las experienças de las borrèias coregrafiadas dau moviment folclorique lemosin, los gropes dau Peiregòrd practiquen en mai dau repertòri ancian de las borrèias circulàrias, un fum de borrèias a figuras e de las seguidas de borrèias. En Naut Agenés, la practica actuala de las danças eissudas de la tradicion son la pròba d’un interest vertadier per las formas de borrèias localas. Queu interest vai mai au delà de l’Agenés, per çò qu’es de la borrèia planiera en particulier. Mas son biais de far demòra sovent aleatòri : per ‘ribar a dançar una borrèia planiera quò fai mestier d’una bona coneissença de la coregrafia mestrejada parierament per tots los dançaires, çò qu’es pas totjorn lo cas, dau mens per lo moment.(A gran còps de baston)
Fòrmas de la borrèia
Quitament se son totas doas a tres temps, la borrèia planiera e la borrèia au torn (de las enquesta menadas en Carcin Naut ne’n montren tanben l’existéncia dins questa region) son sensiblament diferentas dins lor configuracion espaciala. Lo nom zo montra per alhors.
La borrèia planiera dau Naut Agenés (Borrèia) es « plana » coma son nom occitan l’indica. Es dançada segon una configuracion lineària, doas renjadas de dançaires per pareus que se fan fàcia. Chasque reng dança vers man mancha e sec un traject en dents de resseja. Lo dançaire o la dançairitz que ‘riba en fin de fiala passa dins la d’en fàcia. Lo passatge se fai a chascuna de las doas ribas a torn de ròtle .
La borrèia circulària presenta tanplan en Peiregòrd (Ai vi la bergiera) qu’en Naut Agenés (Borrèia) ente l’apelem borrèia au torn, amassa los dançaires en pareus mixtes autonòmes. Son repartits regularament sus un cercle e van queste còp vers la drecha (sense contrari d’un relòtge), los dançaires passen un còp l’un un còp l’autre jos lo braç de lor partenari.
