La mascarada daus Soflaculs de Nontronh qu’a generalament luòc en abriau, combina mantun element carnavalesc : de las viòrlas e una taulada carnavalesca segut d’un bal lo dissabde. Apuei, lo dieumenc apres-miegjorn, un defilat segut d’un jutjament mai de la cramacion de Carnavau. La passejada es tot-parier dominada per lo rituau daus Soflaculs.
Los soflaculs
‘Quela fòrma carnavalesca s’inscriu dins lo rituau de circulacion de las bufadas per faire venir la prima. Los Soflaculs son vestits e mascarats de blanc : bonet blanc, chamisas e caleçons, la chara blanchida per de la farina. De cent a tres-cent segon las annadas, dispausats sur doas cordadas, pòrtan chascun un bufareu. Despues lo començament dau sègle XX, un personatge en frac negre e chapeu naut-de-fòrma guida lo rituau e lo davança aveca un sibleu. L’evolucion daus Soflaculs s’executa en uech movements : s’agroar, bufar au cuòu dau que davança, se relevar, se revirar en fasent virar lo bufareu au nivèu de la chara ; s’agroar, bufar au cuòu dau que seg, se relevar e, enfin, repréner la marcha. Tanleu que lo pòden, los Soflaculs s’eschapan de la cordada e van bufar sos los cotilhons de las femnas.
Lo defilat
Mai d’un personatge recurrent participa tanben au defilat : faus curat, faus maridats, de las vielhas dont « La Vielha Barreta » qu’es ‘na « vielha bochada » qu’evòca la Chançon daus Soflaculs ; daus travestits, daus banturlas, lo rei fenhant sur son char apelat Dagobert Ier, daus faus pompiers, un bufareu-char que bufa daus confetís, daus nenets e daus monges. Dos gendarmes, un avocat e un procuraire encadrant Bufador, lo guidant jusc au luòc de son jutjament. ‘Queu « bufador », que passa son temps a s’eschapar de las mans daus gendarmes per bisiar totas las femnas, personifica ‘quí lo Carnavau. S’es substituit despues quauquas annadas a « Petaçon » figura coneguda dins tot Peirigòrd. Sur la plaça de la mairia, los Soflaculs s’installan sur las marchas ent’a luòc l’intronizacion daus elegits coma membres de la Frairia de la Sardina Valorosa (de las sardinas sechadas e pudentas pendilhadas sur un cercle maiat).
Los banturlas
Lo dissabde en fin de jornada, los Banturlas, apareguts dins las annadas 2000, avèca de las mascas rojas dau grand nas ponchut, vestits de blanc coma los Soflaculs ; una sur e daus monges se permenan dens la vila e fan de las viòrlas : s’introduisen chas los abitans e se fan servir a beure. Tenen ‘na granda eschala qu’utilizan per montar a las fenestras e utilizan un sistèma de montada e de davalada dau vin avèca ‘na percha.
La fòrma dau Soflaculs, deijà atestada en 1850 a Nontronh, es tanben presenta a Sent-Claudi dins lo Jurà, e sos ‘na fòrma residuala dins ‘na trentena de vilatges d’Eraut. Deijà coneguda a l’Atge Mejancier, aparten a un vaste ensemble de practica espandudas jusc’a 1945 dins setze despartaments dau miegjorn de França, mai que mai en Lengadòc e en Provença. Lo Carnavau, tombat en chaitivier a Nontronh dins las annadas 1950, fuguet reactivat en 1979, metent l’accent sur los Soflaculs que, au començament dau segle, n’eran qu’un element au mitan d’autres dau Carnaval e ne sortissiàn que lo darnier jorn, lo Dimècres de las Cendras.
L’ensemble dau defilat es aure animat per de las bandàs e de las fanfaras. La Chançon daus Soflaculs en occitan mai en francés es lo raligament emblematic dau Carnavau de Nontronh. Repetida en mai d’un moment dau defilat, raconta las querelas d’un Soflacul avèca la Vielha Barreta « Som tots efants de la mesma familha, nòstre paire era fabricant de bufareus ».
L’aire de ‘quela Bufatiera es ben espandut dins l’aira lingüistica occitana e catalana (Peirigòrd, Lengadòc, Provença, Catalonha).
